"Fransa Azərbaycan və Ermənistanın yekun sülhə nail olmaq və sülh sazişi imzalamaq səylərini dəstəkləyir" - bnu Fransa Prezidenti Emmanuel Makron Avropa Siyasi Birliyinin sammitinin plenar iclasında çıxışı zamanı bildirib.
"Biz bu mühüm sənədin - sülh sazişinin imzalanması yolunda hər iki tərəfi tam dəstəkləyirik", - o vurğulayıb.
"Fransa Prezidenti Emmanuel Makronun Avropa Siyasi Birliyi çərçivəsindəki çıxışı əslində beynəlxalq hüquqa deyil, geosiyasi maraqlara söykənən klassik Qərb ritorikasının növbəti təzahürüdür" - bunu Sonxeber.az -a açıqlama verən politoloq Tural İsmayılov deyib:
"Fransa Prezidenti Emmanuel Makronun Avropa Siyasi Birliyi çərçivəsindəki çıxışı əslində beynəlxalq hüquqa deyil, geosiyasi maraqlara söykənən klassik Qərb ritorikasının növbəti təzahürüdür. Parisin sülh dəstəyi adı altında nümayiş etdirdiyi yanaşma tərəfsiz vasitəçidən daha çox Ermənistanın regional ambisiyalarını dolayısı ilə legitimləşdirməyə yönəlmiş siyasi davranışdır. Makronun "hər iki tərəfi" dəstəklədiyini deməsi diplomatik balans təsiri yaratsa da, Fransa parlamentində və Senatda qəbul edilən antiazərbaycan yönümlü qətnamələr bu iddianı faktoloji baxımdan şübhə altına alır.
Fransa uzun illərdir Cənubi Qafqazda təsir imkanlarını genişləndirməyə çalışır, lakin bu siyasət neytrallıq yox, açıq şəkildə ermənipərəst xətt üzərində qurulub. Parisin Ermənistana hərbi texnika tədarükü, Fransa şirkətlərinin Ermənistanla imzaladığı müdafiə sənədləri və "hərbi əməkdaşlıq memorandumu" bu ölkənin vasitəçi deyil, bir tərəfin açıq müdafiəçisi olduğunu göstərir. Azərbaycan ictimaiyyəti haqlı olaraq sual edir: sülhə bu qədər "can yandıran" Fransa niyə 30 il ərzində Ermənistanın işğal siyasətinə göz yumdu?
Makron administrasiyasının sülh sazişinə marağı səmimi deyil, çünki bu sənəd reallaşarsa, Ermənistan üzərindən regionda Fransanın təzyiq aləti zəifləyəcək. Yəni sülh, Fransa üçün təsir vasitələrinin itirilməsi, Azərbaycan üçün isə beynəlxalq hüququn təntənəsi deməkdir. Prezident Makron bu çıxışı ilə daxili auditoriyasına, xüsusilə də Fransadakı erməni lobbisinə mesaj verməyə çalışır.
Azərbaycan sülh müqaviləsinə real şəkildə maraqlıdır, bunu 2020-ci ildən bəri irəli sürdüyü təkliflər, delimitasiya və demarkasiya prosesindəki təşəbbüsləri və reinteqrasiya siyasəti sübut edir. Ermənistanın isə əksinə, bəzən Zəngəzur dəhlizi ətrafında qeyri-konstruktiv ritorikaya qapıldığı, bəzən isə təxribatlara göz yumduğu müşahidə olunur. Makronun çıxışında bu tarazsız yanaşmaların ümumiyyətlə qeyd olunmaması Fransanın obyektiv vasitəçi statusunu tam itirdiyini bir daha təsdiqləyir.
Fransa tarixən kolonial keçmişi ilə tanınan və insan hüquqları anlayışını seçici tətbiq edən dövlətdir. Afrika ölkələrindəki hərbi müdaxilələri, Cibutidəki bazaları və Mali siyasəti göstərir ki, Fransa sülhü ancaq öz maraqları ilə üst-üstə düşdükdə müdafiə edir.
Azərbaycanın əsas istəyi regionda ədalətli və davamlı sülhün bərqərar olmasıdır. Bu isə yalnız BMT nizamnaməsinə və Helsinki Yekun Aktına əsaslanan, sərhədlərin toxunulmazlığı prinsipinə hörmət edən sülh sazişi ilə mümkündür. Fransa bu prinsiplərə dəstək vermək əvəzinə, Ermənistanın məsuliyyətsiz ritorikasını susqunluqla qarşılayır. Sülh prosesində real tərəf yalnız region ölkələrinin iştirakı və qarşılıqlı etimadın bərpası ilə formalaşa bilər.
Avropa Siyasi Birliyi platforması Fransa üçün daxili imic və xarici təsir vasitəsi rolunu oynayır, amma region üçün fundamental dəyişiklik gətirəcək gücə malik deyil. Azərbaycanın diplomatik uğurları və balanslı siyasəti isə artıq bu cür birtərəfli ritorikalara immunitet qazanıb. Prezident İlham Əliyevin son çıxışlarında dəfələrlə vurğulanan "bölgəmizin taleyinə kənardan deyil, buradan qərar verilməlidir" tezisi bu mənada strateji mahiyyət daşıyır. Fransa isə bu çağırışlara deyil, köhnə Yaxın Şərq yanaşmalarına əsaslanan siyasətə üstünlük verir.
Regionda sabitliyin əsas açarı Bakı ilə İrəvan arasında etimadın bərqərar olunmasıdır, Parisin kənardan təzyiqlə yön verdiyi proses isə ancaq mövcud gərginlikləri daha da dərinləşdirə bilər".
Çiçək Sadatova
