DİLDƏ, FİKİRDƏ, ƏMƏLDƏ BİRLİK: TÜRK DÜNYASININ GƏLƏCƏYİ - POLİTOLOQ ÜLKƏR PİRİYEVA » AzadMedia.az

POLİTOLOQ ÜLKƏR PİRİYEVA
BAKI, 3MAY — Azadmedia.az


Türk Dünyası — min illər boyu ortaq dilin, mədəniyyətin, mənəviyyatın daşıyıcısı olmuş, tarixin müxtəlif dönəmlərində bəzən parçalanmış, bəzən bütövləşmiş bir ruhun, bir kimliyin adıdır. Bu kimlik çağdaş dövrümüzdə “Dildə, Fikirdə, Əməldə Birlik” çağırışı ilə yeni intibaha doğru irəliləyir. Bu çağırış, böyük fikir adamı Əlirza Turanlının (və ya Ziya Gökalpın) dilindən çıxaraq, təkcə tarixi bir arzu deyil, həm də strateji hədəfə çevrilmişdir. Çünki XXI əsrdə qlobal siyasi və iqtisadi dəyişikliklər fonunda Türk dövlətlərinin birliyi təkcə romantik ideya deyil, eyni zamanda tarixi zərurətdir.

Bu gün müstəqil Türk dövlətləri — Azərbaycan, Türkiyə, Qazaxıstan, Qırğızıstan, Özbəkistan, Türkmənistan və Şimali Kipr Türk Cümhuriyyəti ilə yanaşı, Rusiya, Çin, İran və digər dövlətlərin tərkibində yaşayan milyonlarla Türk əsilli soydaşımız ortaq gələcək axtarışındadır. Bu gələcəkdə ortaq dil siyasəti, ortaq informasiya məkanının yaradılması, elm və təhsildə inteqrasiya, iqtisadi əlaqələrin dərinləşdirilməsi və ən başlıcası – geosiyasi koordinasiya mühüm rol oynayır.

Dildə birlik – sadəcə ortaq danışıq vasitəsi deyil, düşüncənin, yaddaşın və milli ruhun birləşdiyi əsas sütundur. Bu səbəbdən ortaq əlifbaya keçid, tərcümə institutlarının gücləndirilməsi, media əməkdaşlığı və ədəbiyyat mübadiləsi Türk Dünyasının vətəndaşlarını bir-birinə daha yaxın edir. Çünki dil yalnız ünsiyyət vasitəsi deyil, həm də mənəvi varlığımızın pasportudur.

Fikirdə birlik – Türk xalqlarının ortaq tarix, ortaq mədəniyyət və ortaq gələcək anlayışı ətrafında sıxlaşmasıdır. Bu birlik müasir dünyada siyasi müstəqilliyin davamlılığını təmin edən ideoloji dayaqlardan biridir. Gənc nəslin ortaq tarix dərslikləri ilə yetişdirilməsi, Türk Akademiyası və Türk Universitetləri vasitəsilə elmi əməkdaşlığın gücləndirilməsi bu istiqamətdə vacib addımlardır.

Əməldə birlik – ən çətin, lakin ən təsirli mərhələdir. Buraya siyasi koordinasiya, iqtisadi inteqrasiya, ortaq hərbi əməkdaşlıq və enerji layihələrində strateji sinxronluq daxildir. Türk Dövlətləri Təşkilatının fəaliyyəti bu istiqamətdə mühüm platformaya çevrilməkdədir. Zəngəzur dəhlizi kimi nəqliyyat layihələri, Transxəzər enerji yolları və birgə müdafiə təşəbbüsləri Türk Dünyasının praktik birliyinə doğru atılan real addımlardır.

Lakin bu yol heç də hamar deyil. Xarici güclərin təsiri, daxili siyasi çəkişmələr, mədəni fərqliliklər və informativ parçalanmalar bu birliyin qarşısında duran əsas maneələrdəndir. Lakin bu maneələri aşmaq üçün ortaq strateji vizyona ehtiyac var – bu vizyon isə yalnız siyasi iradə ilə deyil, həm də xalq iradəsi ilə güclənə bilər.

Türk xalqları uzun tarixi yol keçiblər – Səlcuqlardan Osmanlıya, Xəzərdən Altaya, Orxon yazılarından müasir dövlətyaratma təcrübələrinə qədər… Bu gün bu irsin daşıyıcıları olaraq bizim qarşımızda təkcə keçmişin mirası deyil, gələcəyin məsuliyyəti dayanır. Hər bir Türk övladı bu birliyin daşına bir söz, bir əməl, bir ideya qoyarsa – Türk Dünyası təkcə regionda deyil, qlobal sistemdə də mühüm güc mərkəzinə çevriləcək.
Qeyd edim ki, “Dildə, Fikirdə, Əməldə Birlik” sadəcə bir şüar deyil – bu, Türk Dünyasının varlıq fəlsəfəsi, gələcəyə uzanan yol xəritəsi və strateji çağırışıdır. Bu çağırışa cavab vermək isə təkcə liderlərin deyil, bütün Türk xalqlarının milli borcudur.