"Elektrokənd təsərrüfatı bitkiləri Günəş işığı və torpaq olmadan yetişdirməyə kömək edəcək..."
XVIII əsrdə iqtisadçı Tomas Maltus dünyanı qorxudub. Onun nəzəriyyəsinə görə, əhali artımı qida istehsal imkanlarını üstələyir. O vaxtdan aclıq qorxusu qlobal tarixin fon səsi kimi qalır. Amma müasir dövr sübut edib ki, insanlar təkcə uyğunlaşmır, həm də ixtira edirlər.
Moderator.az xəbər verir ki, bu barədə iqtisadi coğrafiya və regional tədqiqatlar üzrə ixtisaslaşmış tədqiqatçı Ceyson Diqan "tsn.ua" nəşrində yazıb.
XX əsr sintetik gübrələr sayəsində "yaşıl inqilab" dövrü olub. XXI əsr isə çox güman ki, elektrokənd təsərrüfatı dövrünə çevriləcək, yəni günəşsiz, ancaq elektrik enerjisi ilə qida yetişdirmək texnologiyası mümkün olacaq.
Rozetkadan salat
Bu bir zarafat kimi səslənsə də, elmi faktdır. Alimlər bitkiləri fotosintezsiz bəsləməyin yolunu tapıb. Günəş panelləri enerjini elektrikə çevirir və bu elektrik kimyəvi reaksiya yaradır: sudan və karbon qazından asetat alınır. Məhz asetat bitkilərin böyüməsi üçün yanacağa çevrilir.
Bu artıq fantastika deyil, kənd təsərrüfatı məntiqində fundamental dəyişiklikdir: Günəşi gözləmək əvəzinə biz onu özümüz, həm də daha səmərəli şəkildə "imitasiya edirik".
Otaqda ferma
Yeni sistemin əsas üstünlüklərindən biri inanılmaz yerə qənaətdir. Adi fotosintez günəş enerjisinin cəmi 1 faizini istifadə edir. Elektrokənd təsərrüfatı isə bir neçə dəfə daha səmərəlidir.
Bu o deməkdir ki, fermaları göydələnlərin damlarında, meqapolislərin zirzəmilərində, hətta səhralarda yerləşdirmək mümkün olacaq. Əvvəllər milyonları doyuran əkin sahələri isə meşələrə, parklara və ya yeni şəhərlərə çevrilə bilər.
Asetat: bitkilər üçün yeni "qida"
Asetat sadəcə kimyəvi birləşmə deyil. Bu, gələcəyin əkinçiliyinin açarıdır. O, artıq bakteriyalar və göbələklər tərəfindən enerji mənbəyi kimi istifadə olunur. İndi isə alimlər bitkilərin də asetatı mənimsəməsi üzərində çalışır.
İlk təcrübələr göstərib ki, pomidor və düyü qaranlıqda, bu yeni üsulla qidalana-qidalana böyüyə bilir. Davamında isə genetik dəyişikliklər bu yanaşmanı norma halına gətirməlidir.
Havadan asılı olmayan qida
İqlimin sabit olmadığı bir dünyada havadan asılı olmadan qida yetişdirmək imkanı ölçüyəgəlməz dəyərə malikdir. Yanğınlar, quraqlıqlar, daşqınlar - bu fəlakətlərin heç biri idarə olunan şəraitdə fəaliyyət göstərən elektrofermalara təhlükə yaratmır. Bundan əlavə, su istifadəsi azalır, pestisidlərə və zərərli gübrələrə ehtiyac qalmır.
İnək yerinə bioreaktor
Amma elektrokənd təsərrüfatı təkcə bitkilərlə bağlı deyil. Su yosunları, göbələklər, maya göbələkləri - bunların hamısı asetat sayəsində yetişdirilə bilər. Və onlardan təkcə qida deyil, həm də bioyanacaq, dərmanlar, tikinti materialları hazırlamaq olar.
Gələcəkdə ət fermalarda yox, bioreaktorlarda yetişdiriləcək. Məhsullar yerli, ucuz və davamlı olacaq. Yəqin ki, məhz bu yolla biz 10, hətta 100 milyard insanı doyura biləcəyik.
