Hasilatda artıq istehsal problemi OPEC+ çərçivəsində səkkiz ölkə – Rusiya, Səudiyyə Ərəbistanı, BƏƏ, Küveyt, Oman, İraq, Qazaxıstan və Əlcəzair – 2023-cü ilin noyabrında könüllü şəkildə gündə 2,2 milyon barel hasilat azaltma öhdəliyi götürmüşdü. Lakin bu ölkələrin bir çoxu 2024-cü ilin əvvəlindən bu öhdəliyə tam əməl etmədi. 2025-ci ilin aprel ayına olan məlumatlara əsasən, yeddi ölkə üzrə ümumi hasilat həcmi gündə 5,752 barel təşkil edib. Bu artıq hasilatın 2026-cı ilin 1 iyununa qədər kompensasiya edilməsi tələb olunur. Artım, yoxsa məhdudlaşdırma?
Əslində, OPEC+ hasilatı formal olaraq artırır – çünki 1 aprel 2025-ci ildən etibarən 2,2 milyon barel/gün həcmində könüllü azaldılmaların tədricən ləğvinə başlanılıb. Apreldə artım 88 min barel mayda isə 411 min olub. İyunda bu artım daha 411 min barel ilə davam edir. Bazarda qeyri-müəyyənlik və qiymətlərin təzyiqi Aprel ayında OPEC+ hasilat artımı elan etdikdən sonra Brent markalı neftin qiyməti 82 dollardan 61 dollara qədər düşüb. Qiymətlərin aşağı düşməsinə digər faktorlar da təsir edir: - ABŞ prezidenti Donald Trampın aprel ayında idxal tariflərini artıracağı barədə bəyanatları bazarda qeyri-müəyyənlik yaradıb;
- Çin iqtisadiyyatında artım tempinin zəifləməsi qlobal tələbatı aşağı salır;
- Qlobal bazarda təklif tələbatdan artıqdır – aprel ayında tələb 103,9 milyon barel , təklif isə 104,46 milyon barel olub – yəni 560 min barel profisit yaranıb.
- Rəsmi olaraq hasilatı artırmağa razıdır, lakin real olaraq ixracı məhdudlaşdırır – xam neft yerinə neft məhsulları ixrac edilir.
- Bazar qiymətləri 60-65 dollar aralığında saxlanılır, bu isə ABŞ-nin şist istehsalçıları üçün iqtisadi cəhətdən əlverişli deyil və onların hasilatı azaldır.
- Artıq hasilat edən ölkələr, xüsusilə Qazaxıstan (ona 1,299 milyon barel hasilatın azaldılması təyin olunub), qiymətlərin aşağı qalmasından dolayı maliyyə itkiləri ilə üzləşir.
Gülbəniz Hüseynli / Metbuat.az
