Süni işıqlandırmaya və gərgin iş qrafikinə baxmayaraq, insanın bioloji saatı hələ də fəsillərdən və gündüz saatlarından asılıdır.bunu Miçiqan Universitetinin alimlərinin genişmiqyaslı araşdırması göstərib..
Poliqon xəbər verir ki, bu araşdırma İş npj Digital Medicine jurnalında dərc olunub.
Tədqiqatın müəllifi, riyaziyyat üzrə postdok Ruby Kim deyib ki, niz insanlar, gündəlik həyatımızda aşkar olmasa da, həqiqətən mövsümi canlılarıq. Gündüz saatları fiziologiyamıza, o cümlədən gündəlik iş rejimimizdəki dəyişikliklərə necə uyğunlaşdığımıza təsir göstərir.
Tədqiqat Fitbit kimi geyilə bilən cihazlardan istifadə etməklə toplanmış minlərlə gənc tibb stajçısının yuxu məlumatlarına əsaslanıb. Bu insanlar növbə ilə işləyirlər, yəni onların yuxu cədvəlləri tez-tez pozulur və təbiidən uzaqdır.
Bununla belə, alimlər müəyyən ediblər ki, bu insanların sirkadiyalı ritmləri mövsümi dəyişikliklərə məruz qalır - məsələn, onlar qışda daha uzun, yayda isə daha az yatırlar. Bu, bu xüsusiyyətin insan təbiətində nə qədər dərindən qurulduğunu inandırıcı şəkildə nümayiş etdirib.
Alimlər həmçinin insanın sirkadiyalı sisteminin yeni modelini də təklif ediblər: bioloji saatlardan biri sübhü, digəri alacakaranlığı izləyir və onlar bir-biri ilə qarşılıqlı əlaqədə olurlar.
Miçiqan Universitetində Tətbiqi Riyaziyyat Mərkəzinin direktoru və işin həmmüəllifi, professor Daniel Forger, "İnsanlar adətən bir daxili saata sahib olduqlarını düşünürlər. Amma əslində, onların ikisi var və sanki bir-biri ilə danışırlar".
Davranış məlumatlarına əlavə olaraq, tədqiqatçılar iştirakçıların DNT-sini təhlil etdilər. Məlum oldu ki, heyvanlar üzərində aparılan tədqiqatlardan məlum olan mövsümi genlərdən birində olan variasiyalar insanın gündüz saatlarında və yuxu rejimində dəyişikliklərə qarşı müqavimətinə təsir göstərir.
Bu genin müəyyən variantları olan insanlar növbəli iş zamanı sirkadiyalı ritmlərin pozulmasından daha çox əziyyət çəkirdilər ki, bu da əhval-ruhiyyədən ürək-damar sağlamlığına qədər mühüm sağlamlıq nəticələri ola bilər.
Müəlliflərin fikrincə, işin nəticələri gündüz saatlarının azalması ilə əlaqəli depressiya olan mövsümi affektiv pozğunluğu (SAD) anlamaq üçün yeni imkanlar açır. Onlar həmçinin narahatlıq, yuxu pozğunluqları və metabolik xəstəliklərin altında yatan mexanizmləri işıqlandırırlar.
Poliqon.info
