Yeni beynəlxalq araşdırma qlobal istiləşmənin düyüdə zəhərli arseniumun səviyyəsinin yüksəlməsinə səbəb olduğunu müəyyən edib. Bu, xüsusilə düyünün əsas qida məhsulu olduğu Asiyanın inkişaf etməkdə olan ölkələrində milyardlarla insanın sağlamlığını təhdid edir.
Publika.az xəbər verir ki, planetin yarısı düyü ilə qidalanır. Onun 95 faizi iqlim dəyişikliyinə ən həssas olan ölkələrdə yetişdirilir və istehlak edilir. Lakin indi alimlərin sözlərinə görə, sevimli taxıl insanlar üçün potensial olaraq öldürücü hala gəlir. Səbəb torpağın kimyasını dəyişən və arseniumun bitkilərə hopmasını artıran temperaturun və karbon qazının səviyyəsinin artmasıdır.
Siçanotu (arsenium) sel basmış çəltikli torpaqlarda yığıla bilən və taxıllara asanlıqla nüfuz edə bilən təbii elementdir. Onun qeyri-üzvi forması Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı tərəfindən kanserogen kimi qəbul edilib: o, ağciyər, sidik kisəsi və dəri xərçənginə, həmçinin ürək xəstəliklərinə, şəkərli diabetə və uşaqlarda inkişaf qüsurlarına səbəb ola bilər.
ABŞ və Çindən olan alimlər 10 il ərzində Çinin dörd bölgəsində 28 düyü növünü yetişdirib tədqiq ediblər. Nəticələr narahatlıq doğurur: nümunələrin 90 faizində temperatur və CO₂ konsentrasiyaları artdıqca arseniumun səviyyəsi artıb – məhz iqlimşünasların yaxın onilliklər üçün proqnozlaşdırdığı kimi.
Səbəb təkcə qlobal istiləşmə deyil. Alaq otlarını məhv etmək üçün düyü sahələri çox vaxt suda batırılır ki, bu da arseniumu torpaqdan çıxaran anaerob bakteriyaların inkişaf etdiyi oksigensiz bir mühit yaradır. İqlim dəyişikliyi bu prosesi sürətləndirir: isti, karbonla zəngin mühitdə bakteriyalar daha fəal olur.
Heç bir şey dəyişməzsə, 2050-ci ilə qədər təkcə Asiyada yoluxmuş düyü istehlakı nəticəsində 19 milyon insanın xərçəngə tutulması proqnozlaşdırılır. Xüsusilə də Çin, Hindistan, Banqladeş və istehlakın ən çox olduğu digər ölkələrdə. Qəhvəyi düyüyə keçid vəziyyəti xilas etmir - onun tərkibində ağ düyüdən daha çox arsenium var.
