Hər il mayın 8-də bütün dünyada Beynəlxalq Talassemiya Günü qeyd edilir. Bu tarix Beynəlxalq Talassemiya Federasiyası tərəfindən 1994-cü ildə təsis edilib. Günün əsas məqsədi ictimaiyyəti bu irsi qan xəstəliyinin qarşısının alınması, effektiv müalicəsi, sosial adaptasiya imkanları və elmi tədqiqatlara çıxışla bağlı maarifləndirməkdir.
BAKU.WS xəbər verir ki, talassemiyanın daha ağır formalarına xüsusən qan qohumluğu olan ailələrdə rast gəlinir. Yaxın qohumlar arasında bağlanan nikahlar sonradan ağır irsi patologiyaların, o cümlədən talassemiyanın yaranmasına səbəb ola bilər.
Bu xəstəlik erkən yaşlardan özünü büruzə verdikdə, uşaqlarda həm fiziki, həm də əqli inkişafda geriləmə, üz skeletində dəyişikliklər – kvadrat formalı kəllə, yəhərvari burun, çənə nahiyəsində uyğunsuzluq və digər əlamətlərlə müşahidə olunur. Belə uşaqlarda tez-tez infeksion xəstəliklərə yoluxma və sarılıq əlamətləri də müşahidə edilə bilər.
Talassemiyanın ağır növləri uşaqların erkən yaşda həyatını itirməsi ilə nəticələnə bilər. Orta dərəcəli formalar isə xəstənin yetkin yaşa çatmasına imkan verir. Xəstəlik zamanı qanın tərkibindəki rəng göstəricisi aşağı düşür, dəmirin səviyyəsi ya normal, ya da artmış olur. Bu proses nəticəsində qırmızı qan hüceyrələri tez parçalanır, zülal miqdarı artır, dalaq isə böyüyür.
Genetik yolla valideynlərdən övladlara keçən bu xəstəlik, hemoqlobinin sintezində baş verən pozuntu və davamlı anemiya ilə xarakterizə olunur. Sadə dəmir çatışmazlığından fərqli olaraq, talassemiya zamanı dəmir preparatlarının qəbulu xəstəyə mənfi təsir göstərə bilər.
Xəstəlik tam sağalmır, lakin xəstənin vəziyyətini yüngülləşdirmək üçün mütəmadi olaraq qan köçürülməsi həyata keçirilir. Ən effektiv müalicə üsullarından biri isə sümük iliyinin transplantasiyasıdır. Bununla yanaşı, bəzi hallarda ayda bir dəfə dərmanların dəri altına yeridilməsi ilə qanın normal laxtalanma prosesi bərpa edilə və xəstəyə sağlam həyat tərzi təmin edilə bilər.
Hazırda Azərbaycanda qeydiyyatda olan 3 min 280 nəfər talassemiyalı xəstə var. Son illər ölkəmizdə talassemiya xəstəliyinin müalicəsi və diaqnostikası sahəsində mühüm tədbirlər görülüb. "Hemofiliya və talassemiya irsi qan xəstəliklərinə düçar olmuş şəxslərə dövlət qayğısı haqqında" Qanun həmin xəstələrin donor qanına və dəmirqovucu dərman preparatlarına ehtiyacının tam ödənilməsinə, onların sağlamlıq vəziyyətinin yaxşılaşmasına imkan yaradıb.
Ölkəmizdə bir sıra qeyri-hökumət təşkilatının iştirakı ilə talassemiyalı xəstələrin aşkarlanması və müalicəsi sahəsində məqsədyönlü tədbirlər həyata keçirilib. Heydər Əliyev Fondunun təşəbbüsü ilə Respublika Talassemiya Mərkəzinin yaradılması nəticəsində bu xəstələrin müalicəsinin müasir səviyyədə təşkili mümkün olub. 2014-cü ildən talassemiyanın radikal müalicə üsulu olan sümük iliyi transplantasiyasının da həyata keçirilməsinə başlanılıb. İndiyədək 212 xəstə üzərində həmin əməliyyat yerinə yetirilib.
Prezident İlham Əliyevin 2015-ci il fevralın 10-da imzaladığı Sərəncamla təsdiq edilən "Talassemiya ilə mübarizəyə dair 2015-2020-ci illər üçün Dövlət Proqramı" xəstəliyin profilaktikasının gücləndirilməsinə, əhali arasında maarifləndirmə işlərinin aparılmasına və talassemiyalı xəstələrə göstərilən tibbi yardımın təkmilləşdirilməsinə yönəlib. Dövlət Proqramının məqsədi ölkəmizdə talassemiya xəstəliyinin profilaktikası və müalicəsinin təkmilləşdirilməsi yolu ilə xəstələnmə, əlillik və ölüm hallarının azaldılmasından ibarətdir. Görülən tədbirlər nəticəsində talassemiyalı xəstələrin normal həyat fəaliyyəti təmin olunub, xəstəlikdən əlillik və ölüm halları azalıb. Qohum nikahlarının qadağan edilməsi yalnız talassemiya deyil, digər qan xəstəliklərinin azalacağına böyük ümidlər yaradır.
