Mayın 7-si Litva üçün sevincli gündür. Belə ki, 1904-cü ilin məhz bu günündə Litva mətbuatının latın qrafikası ilə yayımına qoyulan qadağa götürülüb. Digər tərəfdən, bu tarix Litva tarixində dörd onillik davam edən çox mürəkkəb dövrün başa çatması deməkdir. Həmin dövrdə Rusiyanın çar hakimiyyəti ölkənin milli kimliyini gücləndirən azad sözü və onun ifadəsini - Litva kitablarının və dövri nəşrlərinin latın qrafikası ilə nəşrini qadağan etmişdi.
Hafta.az-ın yazdığına görə, dövlətçiliyin bərpasına yönəlmiş 1863-1864-cü illərdə Polşa və Litva üsyanını yatırdıqdan sonra Rusiya hakimiyyəti Litvaya assimilyasiya siyasətini həyata keçirməyə başladı. Çar hakimiyyətinin Litva mədəniyyətinə qarşı tətbiq etdiyi tədbirlərdən biri də məktəblərin ruslaşdırılması, latın əlifbasının yasaqlanması və kiril qrafikalı əlifbanın tətbiqi idi. Stanislovas Mikuckis Litva dilinin kiril yazısına uyğunlaşdırılması layihəsi hazırladı. O, kiril qrafikası ilə çap olunmuş ilk Litva kitabında - Abecele žemajtiškaj-lětuviškada (Samogitian-Litva əlifbası, 1864) Litva dilinin səslərinə rus hərflərini tətbiq edib. Bundan az sonra Litva kitablarının və dövri nəşrlərinin çapı üçün kiril qrafikası məcbur elan olundu.
Kiril əlifbası ilə nəşr olunan kitablar Litvanın milli dirçəlişinin artması səbəbindən populyar deyildi. Təqiblərə və cəzalara baxmayaraq, vətəndaşlar latın qrafikası ilə Litva çapının qadağan edilməsinə qarşı çıxdılar. Litva kitabları xaricdə çap olunurdu və kitab tüccarları tərəfindən sərhəddən qaçaqmalçılıq yolu ilə keçirilirdi. Litva mətbəələrini yaymaq üçün gizli cəmiyyətlər yaradılırdı. Latın qrafikası ilə Litva çapına qadağa qoyulduğu illərdə Litva çapının, xüsusən də çar rejiminə qarşı çıxan kitabların sayı azalmayıb, əksinə, artmışdı. 1970-1980-ci illərdə hökumətin qadağaya münasibəti bir qədər yumşaqlaşdıqca, latın qrafikası ilə bir neçə Litva kitabı qanuni şəkildə çap olundu. Litva dövri nəşrlərinin latın qrafikası ilə nəşri o vaxt hələ də yasaq idi, buna görə də onlar xaricdə çap edilirdi. Belə ki, Litva ərazisindən kənarda ilk Litvanın dövri nəşrləri olan Aušra (Sübh), Varpas (Zəng), Lietuviškasis balsas (Litva səsi), Šviesa (İşıq) və başqa mətbəələr nəşr olundu.
Müqavimət artdığı üçün 7 may 1904-cü ildə latın qrafikası ilə Litva çapına qoyulan qadağa aradan qaldırıldı. Bu dövrdə 66 Litva çapının nəşr olunduğu təxmin edilir. Onlardan çətin keçmişin şahidləri olan bəzilərini VU Kitabxanasında indi də görmək olar.
