Azərbaycanda maliyyə inklüzivliyi son illər maliyyə texnologiyaları sahəsində strateji təşəbbüslərin həyata keçirilməsi sayəsində əhəmiyyətli dərəcədə yaxşılaşıb.
“Report” Asiya İnkişaf Bankına (ADB) istinadən xəbər verir ki, 2025-ci ilin sonuna qədər təxminən 3,85 milyon insanın rəqəmsal ödənişlərdən istifadə edəcəyi gözlənilir.
ADB qeyd edir ki, Azərbaycan Mərkəzi Bankının rəqəmsal ödənişlər strategiyası çərçivəsində hazırlanmış Ani Ödəniş Sisteminin (IPS) tətbiqi əsas nailiyyətlərdən biri olub.
"Bu sistem müştərilərə bank hesablarını məsafədən qeydiyyatdan keçirməyə, idarə etməyə, balans haqqında məlumat almağa və lazım olduqda hesabları bağlamağa imkan verir. Bütün əməliyyatlar banklar və maliyyə xidmətlərinin təchizatçıları arasında təhlükəsiz məlumat mübadiləsini təmin edən açıq bankinq prinsipləri ilə həyata keçirilir. Bu günə qədər IPS-ə 19 bank, Maliyyə Nazirliyi yanında Dövlət Xəzinədarlıq Agentliyi və milli poçt operatoru “Azərpoçt” qoşulub. Hazırda sistemin əhatə dairəsinin genişləndirilməsi və rəqəmsal həllərin sayının artırılması üzərində iş aparılır", - ADB-nin hesabatında vurğulanıb.
Bank əhəmiyyət kəsb edən digər innovasiyalar arasında smartfon vasitəsilə alış-veriş etməyə imkan verən "tap to/on phone" texnologiyasının tətbiqini, həmçinin məlumatlara çıxışı asanlaşdıran və uzaqdan identifikasiyanı təmin edən Biliklərin İdarə Olunması Sisteminin işə salınmasını qeyd edir. Eyni zamanda, açıq maliyyə (open finance) modelinin tətbiqi üçün hüquqi baza və standartların işlənib hazırlanması prosesi davam edir.
ADB 2017-2021-ci illər arasında rəqəmsal bank xidmətlərinin sürətli artımını qeyd edir. Bu müddət ərzində mobil bankçılığın həcmi 14,1 dəfə, əməliyyatların sayı 7,4 dəfə, internet bankçılığın həcmi 5,1 dəfə, onlayn əməliyyatların sayı isə 2,1 dəfə artıb.
"Banklar fəal şəkildə tokenləşdirmə texnologiyalarını tətbiq edir və virtual ödəniş kartları buraxır. 2021-ci ildə dörd bank “Apple Pay” sistemindən istifadə etməyə başlayıb. Əsas bank məhsullarına çıxışı genişləndirmək üçün 2021-ci ildə "Baza bank xidmətləri" layihəsi həyata keçirilib ki, bu da cari hesabın pulsuz açılmasını, ödəniş kartının buraxılmasını və mobil və internet bankçılığa çıxışı nəzərdə tutur. Bunun sayəsində 1,5 milyona yaxın vətəndaş maliyyə sisteminə qoşulub", - hesabatda bildirilib.
Hesabat müəlliflərinin fikrincə, əhalinin maliyyə savadlılığının artırılması da mühüm istiqamət olub: "COVID-19 pandemiyası zamanı beynəlxalq maliyyə təşkilatlarının dəstəyi ilə təhlükəsiz maliyyə əməliyyatları haqqında öyrədici videoçarxlar hazırlanıb. Bu materiallar televiziya vasitəsilə yayımlanıb, veb-saytlarda və sosial şəbəkələrdə yerləşdirilib.
Bundan əlavə, pandemiya dövründə antiböhran dövlət proqramı çərçivəsində banklar vasitəsilə 600 min vətəndaşa ümumilikdə 3,5 milyard manat (təxminən 2 milyard ABŞ dolları) birdəfəlik müavinət ödənilib. Bu tədbir əhalinin ən həssas təbəqələrini dəstəkləyib və iqtisadiyyatın sabitləşməsinə kömək edib".
