- ABŞ prezidenti Donald Tramp Rusiya və Ukrayna arasında Pasxa bayramı ilə bağlı müvəqqəti razılaşmadan sonra deyib: "Ümid edirəm ki, Rusiya və Ukrayna bu həftə razılığa gələcəklər. Onlar həm ABŞ-la böyük biznesə başlayacaq, həm də sərvət qazanacaqlar".
Hafta.az-ın yazdığına görə, Yaxın Şərq üzrə ekspert Heydər Oruç Trampın açıqlamalarının verdiyi əks-sədanı dəyərləndirib. Bu bəyanatın iki ölkə arasında atəşkəsi uzunmüddətli və daimi edə biləcəyi məsələsinə toxunan Oruç Trampın əvvəlki açıqlamalarını və hərəkətlərini xatırladıb.
Trampın dünyada müharibələrə son qoyacağına dair vədinin yerinə yetirilmədiyini deyən Oruç, "Biz gördük ki, Trampın Ukraynadakı müharibəni bitirmək vədləri ritorikadan başqa bir şey deyil. Hamımız bilirik ki, Ukrayna prezidenti Zelenski qondarma sülh razılaşması üçün Ağ Evə dəvət olunub, burada nadir elementləri və digər mədənləri ABŞ-a verməsini nəzərdə tutan müqaviləni imzalamadığı üçün alçaldılaraq Ağ Evdən qovulduğu hamıya məlumdur” deyib.
Bu hadisənin ABŞ-ın Ukrayna müharibəsinə yanaşmasında qırılma nöqtəsi yaratdığını deyən Oruç, "Bundan sonra Ukrayna və ABŞ-ın digər Avropalı müttəfiqləri Trampa inamını itirdi və Avropanın öz təhlükəsizliyini təmin edəcək bir proses başladı. Ukraynanın ona tətbiq etdiyi qondarma atəşkəs razılaşmasını qəbul etməməsi ilə ABŞ rəhbərliyi də bu məsələyə marağı itirdi" deyə bildirib.
Oruc deyib: “Bütün bunlar baş verərkən təbii olaraq ən çox rahatlıq hiss edən Rusiya prezidenti Putin idi. Bayden dövründə tətbiq edilən sanksiyalar davam etsə də, onunla Tramp administrasiyası arasında ünsiyyət kanalı açılıb və Ukrayna müharibəsini başlatan aktyor olmasına baxmayaraq, demək olar ki, bütün günah Ukraynanın üzərinə atılıb. Putin Trampın atəşkəs çağırışlarına ağlabatan cavab verib, lakin bu yanaşma meydanda əks olunmadı. Beləliklə, martın sonu və aprelin əvvəllərində cəbhədəki toqquşmalar yenidən alovlandı və mümkün atəşkəs daha da uzaqlaşdı. Bununla belə, Trampın “tərəflər hansısa formada razılığa gəlməsə, biz daha bu işə qarışmayacağıq” bəyanatı həm Rusiya, həm də Ukrayna tərəflərini atəşkəs üçün yenidən səylər göstərməyə sövq edib”.
Pasxa bayramı səbəbiylə elan edilən qısamüddətli atəşkəsin də bu prosesin nəticəsi olduğunu bildirən Oruç bildirib ki, bu proses nəticəsində Putinin Pasxa bayramı ilə əlaqədar qısamüddətli atəşkəs elan etməsi və Ukraynanın da atəşkəsə əməl edəcəyini açıqlaması daimi atəşkəs ümidlərini yenidən canlandırıb.
Bununla belə, nə Putinin son qısamüddətli atəşkəs qərarını, nə də Trampın bu qərarı tərifləyərək, "Ümid edirəm ki, Rusiya və Ukrayna bu həftə razılaşma əldə edəcəklər" deməsi, daimi atəşkəsin olacağına əsas vermir.
Çünki başa düşülür ki, Trampın müharibəyə son qoymaq niyyəti hələ də Ukraynanın nadir elementlərini ələ keçirməkdir və Putin meydanda nisbətən sərfəli mövqedə olarkən qazanclarından əl çəkmək istəmir.
Əslində, keçən həftə ABŞ mətbuatında çıxan xəbərlərə görə, Tramp administrasiyasının 2014-cü ildən bəri Rusiyanın işğalı altında olan Krımı mümkün sülh razılaşmasında Rusiya ərazisi kimi qəbul etməyi planlaşdırdığı öyrənilib. Bəzi şərhçilər hətta ABŞ-ın Rusiyanın 2022-ci ilin fevralından sonra işğal etdiyi Donbas bölgəsini də Rusiya ərazisi hesab edə biləcəyini irəli sürüb və bu şərtlər daxilində Rusiya ilə Ukrayna arasında mümkün sülh razılaşmasının mümkün olmadığını yazıblar.
Bütün bu neqativlərə baxmayaraq, aydındır ki, Ukrayna ABŞ-ın iqtisadi və hərbi dəstəyi olmadan Rusiya ilə mübarizə apara bilməz və Aİ-nin vəd etdiyi yardım Ukraynanın müdafiəsi üçün kifayət etməyəcək. Ona görə də hesab olunur ki, Ukrayna bəzi güzəştlərlə, lakin tam təslim olmadan atəşkəs və ya sülh sazişi imzalaya bilər.
“Amma belə olan halda belə, ABŞ-ın hazırladığı qiymətli metallar və nadir torpaqlar müqaviləsini qəbul etməyə məcbur olacağı açıq-aydın görünür. Yəni Ukrayna ya Krımı və Donbası Rusiyaya verməklə, ya da bütün yeraltı sərvətlərini ABŞ-a verməklə bu prosesdən çıxacaq. Bu o deməkdir ki, istənilən halda uduzan tərəf Ukrayna olacaq. Ona görə də belə başa düşülür ki, Trampın müharibəni bitirmək vədi əslində Ukraynanın tam təslim olması deməkdir. Bu şərtlər altında müharibənin sona çatması heç vaxt daimi həll gətirməyəcək. Əksinə, bu gün hansısa formada ört-basdır edilən fikir ayrılıqlarının ilk fürsətdə yenidən ortaya çıxacağı, gərginliyi və ya müharibəni qaçılmaz edəcəyi şübhəsizdir”, - deyib Oruc.
