Yeni qaydalara əsasən, 1 və ya 1,5 sot torpaq sahəsində tikinti aparmaq və kupça almaq mümkün deyil
Azərbaycanda son illər daşınmaz əmlak bazarında ən çox müzakirə olunan problemlərdən biri 3 sotdan az torpaq sahəsinə mülkiyyət sənədinin verilməməsidir. Halbuki real bazarda hətta 1,5 sot ölçüdə torpaqlarda tikilmiş evlərə maklerlər vasitəsilə həm torpaq, həm də ev üzrə çıxarış almaq mümkün olur. Bu, sadə vətəndaşlar üçün ziddiyyətli və anlaşılmaz vəziyyət yaradır.
Maraqlıdır, əgər qanun 3 sotdan az torpağa kupça verilməsini məhdudlaşdırırsa, bu hal bazarda necə geniş yayılıb?
Hüquqi əsas nə deyir?
Şəhərsalma və Tikinti Məcəlləsinə görə, hündürlüyü 12 metr, mərtəbələrinin sayı 3-dən çox olmayan fərdi evin tikintisi üçün icazə tələb olunmur. Burada əsas məqam torpaq sahəsinin çıxarışlı olması və təyinatının fərdi yaşayış sahəsi tikintisinə imkan verməsidir. 2023-cü ilin oktyabrın 1-dən sonra çıxarışsız torpaq sahələrində tikilən obyektlər, o cümlədən fərdi evlər elektrik, istilik enerjisi, qaz və su təchizatı şəbəkələrinə qoşulmur. Burada digər məqam isə tikintidə sıxlıq əmsalına əməl edilməsi ilə bağlıdır. “Ərazilərin zonalaşdırılması, tikintinin növü və miqyası ilə bağlı müfəssəl Qaydalar”a əsasən həyətyanı torpaq sahələri olan fərdi yaşayış evlərinin ərazinin tikinti əmsalı 0,4, ərazinin tikinti sıxlığı əmsalı isə 0,6 olmalıdır. Sıxlıq əmsalı dedikdə, tikilinin sahəsinin və altındakı ərazisinin torpağın sahəsinə olan nisbəti nəzərdə tutulur. Bununla da tikilinin altındakı ərazi torpağın sahəsinin 40 faizindən, tikilinin ümumi sahəsi isə 60 faizindən çox olmamalıdır. Bu o deməkdir ki, 2 sot torpaq sahəsində tikilən fərdi evin altındakı torpaq sahəsi 80 kvadratmetrdən, tikilinin ümumi sahəsi isə 120 kvadratmetrdən çox olmamalıdır.
Tələblər dəyişib
Əmlak məsələləri üzrə ekspert, hüquqşünas Ramil Osmanlı mövzu ilə bağlı qəzetimizə açıqlamasında deyib ki, vətəndaşlar torpaq alarkən diqqətli olmalıdırlar: “Vətəndaşlar bilməlidirlər ki, 2023-cü ildən tələblər dəyişib. Yeni qaydalara əsasən, 1 və ya 1,5 sot torpaq sahəsində tikinti aparmaq və kupça almaq mümkün deyil. Tikintinin sıxlıq əmsalı, normativ qayda var. O qaydalar tələb edir ki, tikinti torpaq sahəsinə adekvat olmalıdır. Misal üçün, 200 kvadrat tikinti aparmaq istəyirsə, bu, torpaq sahəsinin ölçüsünə adekvat olmalıdır. Yəni 200 kvadrat tikinti üçün minimum 4-5 sot torpaq sahəsi olmalıdır. Fərdi yaşayış evlərinin tikintisində əmsallar təqribən 0.4 ətrafında dəyişir.
Bu o deməkdir ki, sənin 100 (bir sot) kvadrat torpaq sahən varsa, onun 40 kvadratında ev tikə bilərsən, 2 sot torpaq sahən varsa 80 kvadratında ev tikə bilərsən. Burada hətta torpağın konfiqurasiya məsələsi var. Misal üçün, tikintinin qonşu divarlarla ara məsafəsi gözlənilməlidir. Ola bilər ki, sizin 3 sot torpaq sahəniz var, amma onun konfiqurasiyası ara məsafəsi buraxmağa imkan vermir. Bu halda da tikinti aparmaq mümkün olmamalıdır. Burada digər tələblər də var. Ona görə vətəndaş torpaq alarkən ekspertlərlə məsləhətləşməlidir”.
Bazarda, xüsusilə maklerlərin 3 sotdan az torpaqda müştərilərə kupçalı, yeni tikilən evlər təklif etməsinə gəlincə, ekspert bildirir ki, bəzi hallarda əmlakçılar müxtəlif vasitələrlə, hətta 1,5 sot torpağın sənədləşdirilməsini həyata keçirə bilirlər. Bu hallar daha çox köhnə sənədlər əsasında çıxarışların yenilənməsi zamanı baş verir. Sovet dövründən və ya əvvəlki dövrlərdən qalan sənədlər bəzi hallarda hüquqi əsas kimi istifadə olunur: “Və yaxud da həmin torpaq sahələri mövcud qanunvericiliyin tələbləri dəyişməzdən əvvəl alınıb. Belə halda da o torpaqlara çıxarış almaq mümkündür. Amma əgər vətəndaş sərəncamındakı torpağı 2023-cü ilin oktyabrından sonra alqı-satqı edibsə, həmin torpağa çıxarış almaq mümkün deyil”.
