Yeni elmi modellər göstərir ki, iqlim dəyişikliyi və kimyəvi çevrilmələrin nəticəsində dünya okeanlarının və dənizlərinin rəngi mavi yox, bənövşəyi ola bilər. Bu dəyişiklik təkcə vizual fərqlə məhdudlaşmır, həm də ekoloji səviyyədə ciddi təsirlərə yol aça bilər.
HİT.az xəbər verir ki, dünya uzun illərdir "mavi planet" kimi tanınır. Lakin son araşdırmalar bu təsvirin gələcəkdə keçərsiz ola biləcəyinə işarə edir.
Okeanların sabit görünən rəngi əslində zamanla mühüm dəyişikliklərə məruz qalıb. Keçmişdə aparılmış tədqiqatlar göstərir ki, Yer səthindəki dənizlər və okeanlar bir zamanlar yaşıl tonlarda olub. "Nature Ecology & Evolution" jurnalında dərc edilən yeni bir araşdırmaya əsasən isə, bəzi şəraitlərdə bu sular bənövşəyi rəngə çevrilə bilər.
Təxminən 3,8–1,8 milyard il əvvəlki Arxey dövründə, dənizlər bu günkindən xeyli fərqli rənglərə sahib olub. Bu dövrdə suda həll olunmuş dəmirin miqdarı çox yüksək idi. Vulkanik fəaliyyətlər və süxur eroziyası nəticəsində suya qarışan dəmir, suyun işığı udma və əks etdirmə xüsusiyyətlərini dəyişdirərək dənizləri yaşıl tonlara bürüyüb. Bu şəraitdə təkamül keçirən ilk canlılardan olan sianobakteriyalar, "fikoeritrobilin" adlı xüsusi piqment sayəsində yaşıl işığı yüksək effektivliklə udaraq həyatlarını davam etdirə bilirdi.
Elm adamları artıq keçmişdən çox gələcəyə fokuslanır. Yaponiyanın Naqoya Universitetindən tədqiqatçılar, iqlim və ətraf mühit dəyişikliyinin okeanların rəngi üzərindəki potensial təsirlərini modelləşdirərək diqqətçəkici nəticələrə gəliblər. Onların proqnozlarına görə, gələcəkdə artan vulkanik fəaliyyət, yüksələn temperatur və okeanlardakı kükürd səviyyəsinin artması suyun rəngini dəyişə bilər. Bu ssenaridə bənövşəyi tonların üstünlük təşkil etdiyi bir okean mənzərəsi ortaya çıxa bilər.
Bunun əsas səbəbi, aşağı oksigenli sularda çoxalan kükürd birləşmələrinin və digər hissəciklərin işığı fərqli şəkildə əks etdirməsi ilə bağlıdır. Bu, suyun daha çox bənövşəyi işıq yaymasına səbəb ola bilər. Üstəlik, iqlim dəyişikliyi nəticəsində dənizlərə qarışan üzvi maddələr də bu prosesi sürətləndirə bilər.
Bu dəyişiklik sadəcə estetik deyil, həm də bioloji və kimyəvi dövrlərə, atmosferlə əlaqələrə və mikroskopik həyat formalarına qədər geniş təsir sahəsinə malik ola bilər. Keçmişdə yaşıl sulara uyğunlaşan sianobakteriyalar kimi, gələcəkdə bənövşəyi tonların üstün olduğu mühitlərdə fərqli mikroorqanizmlər ön plana çıxa bilər.
Alimlər bildirirlər ki, Yer kürəsinin rəngi sabit deyil; əksinə, geoloji, kimyəvi və atmosferik dinamiklərə görə daim dəyişir. Bu dəyişikliklər təkcə keçmişin izi deyil, həm də bu gün yaşanan ekoloji təzyiqlər altında formalaşan gələcəyin göstəricisidir.
Okeanların rəng dəyişimi səthdəki vizual fərqlilikdən daha dərinə enən nəticələr doğura bilər. Bu dəyişikliklər sualtı ekosistemləri, biokimyəvi dövrləri və hətta atmosferlə qarşılıqlı əlaqələri təsirləndirə bilər ki, bu da planetimizin ümumi sağlamlığı barədə vacib məlumatlar verir.
Nəticə olaraq, bu gün "mavi planet" adlandırdığımız Yer, keçmişdə yaşıl olub, gələcəkdə isə bənövşəyi ola bilər. Okeanların rəngindəki dəyişiklik sadəcə kosmetik yox, eyni zamanda elmi və ekoloji cəhətdən nəzərə alınmalı bir transformasiyadır. Bu cür araşdırmalar, təbiətin nə qədər dinamik olduğunu və ətraf mühit dəyişikliklərinə necə reaksiya verdiyini başa düşmək baxımından mühüm əhəmiyyət daşıyır.
Samir
