Çernobıl fəlakətindən təxminən 40 il sonra fermerlər qayıda bilər. Alimlər müəyyən ediblər ki, Ukraynanın şimalındakı təcrid zonasından kənarda tərk edilmiş kənd təsərrüfatı torpaqlarının əhəmiyyətli bir hissəsi bitki yetişdirmək üçün təhlükəsizdir.
Bu barədə Oxuməni.az “IFLScience”a istinadla xəbər verir.
Nəşr xatırladıb ki, 1986-cı ildə Çernobıl faciəsi zamanı havaya çoxlu miqdarda zərərli radionuklidlər buraxılıb. Onlar ətrafdakı torpağı, suyu və bitki örtüyünü çirkləndiriblər.
Bəzi radioaktiv materiallar tez parçalanır, digərlərinin isə uzun yarıparçalanma ömrü var, onilliklər ərzində ətraf mühitdə qalır. Nəşr xüsusilə vurğulayır ki, stronsium-90 torpaqdan bitkilər tərəfindən asanlıqla “udılır”.
Nəşr paylaşıb ki, sovet hakimiyyəti əhalini radioaktiv tullantılardan qorumaq üçün AES-in xarabalıqları ətrafında 4200 kvadrat kilometrlik təcrid zonası yaradıb. Bu günə qədər insanlar tərəfindən yaşayışsız olaraq qalır.
Bundan əlavə, 2000 kv.km “məcburi köçürmə zonası” adı altında ikinci zona yaradılmışdır. O, tamamilə tərk edilməmişdir və hələ də minlərlə insanın evidir. Lakin çirklənmə ilə bağlı narahatlıqlar səbəbindən bu torpaqların istifadəsi məhduddur.
Yeni araşdırmada Böyük Britaniya və Ukrayna alimləri Çernobıl ətrafındakı tərk edilmiş ərazilərə qayıdıb və potensial əkin sahələrinin təhlükəsizliyini yenidən qiymətləndiriblər. Onlar torpaq nümunələrini tədqiq etdilər və ətraf mühitdə qamma şüalanma səviyyəsini ölçüblər.
Tədqiqatçılar müəyyən ediblər ki, kənd təsərrüfatı torpaqlarına məruz qalan radiasiyanın miqdarı təkcə Ukraynada müəyyən edilmiş təhlükəsizlik həddindən çox aşağı deyil, həm də təbii fon radiasiyasından xeyli aşağıdır. Bundan əlavə, sezium-137-nin səviyyəsinin əksər kənd təsərrüfatı bitkilərinin təhlükəsiz becərilməsi üçün kifayət qədər aşağı olduğu müəyyən edilmişdir.
Eksperiment üçün alimlər Jitomir vilayətində 100 hektarlıq təcrübə sahəsi yaradıblar. Orada torpaqdakı radioaktiv materialın miqdarını ölçmək üçün sadə və etibarlı üsul hazırlayıblar.
Alimlər eksperimentin nəticələrinə əsasən bildiriblər ki, “məcburi köçürmə zonası”nda kənd təsərrüfatı torpaqlarının becərilməsi təhlükəsizdir. Yalnız bir neçə bitki, o cümlədən paxlalı bitkilər müxtəlif materialları mənimsəmə meylinə görə yetişdirilə bilməz.
Almaz Həsənli
