"Mən nə sevməyə cəsarət etdim, nə də başqalarını həqiqətən sevdim..."
İnsanlar həyatlarının son günlərində nədən danışır? Bu, sizi düşünməyə vadar edəcək üç böyük həqiqətdir.
Moderator.az xəbər verir ki, bu barədə "Fortune" nəşri yazıb.
Nəşr yazır ki, tibb bacısı O’Brayan artıq iyirmi ildən çoxdur ki, onkologiya şöbəsində "ölüm doulası" (köməkçi) kimi çalışır. O, həyatlarının son günlərini yaşayan xəstələrə həm fiziki, həm də ruhi ağrıları ilə mübarizədə dəstək verir. Bu illər ərzində o, saysız-hesabsız dərin, səmimi, bəzən iztirab dolu etiraflar eşidib.
Nəşrin yazdığına görə, bu təcrübədən ilham alan O’Brayan bir kitab yazıb. O, ölüm ayağında olan insanlarla apardığı söhbətlərdən ən təsirli hissələri toplayaraq, bunları "ruhi aydınlamalar" adlandırır və düşünür ki, bu sözlər hələ yaşayanlar üçün çox şeyi izah edə bilər.
"İnsanlar ömürlərinin son günlərində demək olar ki, eyni şeylərdən danışır, - o, deyir. Söhbətlər heç vaxt puldan və ya sosial statusdan getmir. Onlar nələri öyrəndiklərindən, nədən qorxduqlarından, nəyə görə peşman olduqlarından və nəyi etməyə cəsarət etmədiklərindən danışır".
O’Brayan ən çox təkrarlanan və iz qoyan üç əsas peşmanlığı vurğulayır:
1. "Mən öz həqiqi məqsədimə uyğun yaşamadım"
Çoxları etiraf edir ki, həyatı boyu nə istədiklərini bilib, amma heç vaxt bu arzularının arxasınca getməyiblər. Kimisi kitab yazmaq istəyib, kimisi səyahət etməyi, kimisi uşaqlarla işləməyi və ya musiqi ilə məşğul olmağı xəyal edib. Amma bu arzular "sonra", "nə vaxtsa", "boş vaxt olanda" deyə daim ertələnib.
Tibb bacısı vurğulayır: zamanın məhdud olduğunu dərk etmək insanı hərəkətə gətirən güclü bir amildir. "Onlar artıq addım atmaqdan qorxmur, - o, deyir. - Çünki artıq heç cəhd etməməkdən daha çox qorxur". O’Brayan deyir ki, bu anlayış onun öz həyatını da dəyişib: o, öz istəklərinə qulaq asmağa və onların arxasınca getməyə başlayıb.
2. "Mən nə sevməyə cəsarət etdim, nə də başqalarını həqiqətən sevdim"
Sevgi ölüm ayağında olanların tez-tez toxunduğu ikinci mövzudur. Çoxları etiraf edir ki, hisslərini ifadə etməkdən çəkinib, "səni sevirəm" deməyib, bağışlamayıb, özlərini açmayıb, ağrıdan və rədd edilməkdən qorxublar. Onlar demədikləri sözlərə, uzaqlaşdırdıqları insanlara və özlərinə özlərini həssas olmağa icazə vermədiklərinə görə peşmandırlar.
Xüsusilə də bağışlamamaqla bağlı sözlər tez-tez səslənir. Qırılmış qəlblər, illərlə daşıdıqları kin və həll olunmamış münaqişələr - bütün bunlar həyatın sonunda ağır yükə çevrilir.
"Əgər biz qəzəbə və ya günah hissinə ilişib qalırıqsa, əgər bir hadisənin bütün taleyimizi müəyyənləşdirdiyini düşünürüksə, onda həm başqalarını, həm də özümüzü bağışlamaq azadlığın ən güclü addımı olur", - O’Brayan qeyd edir.
O, hər kəsə bu sualları vaxtında, hələ sağ ikən verməyi tövsiyə edir: "Nəyi buraxmamışam? Kimə "bağışla" deməmişəm? Özümə nəyi bağışlaya bilməmişəm?"
3. "Mən indiki anı qiymətləndirmədim:
O’Brayan deyir ki, ölümlə üz-üzə qalan insanlar tez-tez həyatlarını tələsik, keçmiş və ya gələcək barədə düşünərək yaşadıqlarına görə təəssüflənir. Onlar quşların səsini, yağışın qoxusunu, sevdikləri insanın toxunuşunu görmədən keçirdikləri günləri xatırlayırlar.
Müasir elm təsdiqləyir ki, "burada və indi" olmaq bacarığı stresi azaldır, emosional vəziyyəti yaxşılaşdırır və həyata mənalar qatır. Bu, sadəcə gözəl sözlər deyil, psixoloqlar və neyrobioloqlar tərəfindən fəal şəkildə öyrənilən "şüurlu yaşamaq" praktikasının əsasını təşkil edir.
"Hər gün sevinc və ilham gətirə biləcək anlarla doludur. Gəzinti, Günəş işığı, bir fincan qəhvə, yaxın adamınla söhbət - bütün bunları görməyi öyrənsək, onlar dayaq nöqtəsinə çevrilə bilər" - O’Brayan izah edir.
Yaşayanlar üçün dərs
Hospis palatalarında eşidilən bu hekayələr təkcə duyğusal deyil, həm də ümumbəşəridir. Hər kəs özünü bu aynada görə və vacib bir sual verə bilər: "Bəs mən nə üçün peşman olacağam?"
O’Brayan kitabını qaranlıq bir əsər hesab etmir. Əksinə, o, bunu bir xatırlatma adlandırır: həyat sonsuz deyil və məhz bu, onu bu qədər dəyərli edir. O, ölüm ayağında olanları dinləyərək, anlayıb ki, insan hələ ki, zamanı olduğu dönəmdə yaşamaqdan qorxmamalı, öz həqiqətini yaşamalı, sevməli, bağışlamalı və indiki anı dəyərləndirməlidir.
